Спортқа бөлінген 18 млрд теңгені жымқырған шенеуніктер жай ғана сөгіс алған. Бірде бір қылмыстық іс қозғалмады. Не деген шыдамдылық!

Неліктен Есеп комитетінің сенсацияларын фантастикалық әдебиет ретінде қабылдайды? Қазақстан спортына ақша аз бөлінбейді. Бұл дау тудырмайтын факт. Бір ғана Дене шынықтыру және спорт ісі жөніндегі агенттік биыл 22,5 млрд теңгеге мемлекеттік сатып алуларды жүзеге асырмақ! Бұған аймақтық спорт басқармалары бюджеттерінің (3 млрд-тан 9 млрд теңгеге дейін) мәліметтерін қосыңыз — нәтижесінде қомақты қаржы шығады. Ал көзсіз қаржы болмайтындықтан, бюджет шығындарын есептеп отыратын арнайы құрылым — Есеп комитеті бар.

Есеп комитеті еліміздегі спорт ұйымдарын соншалықты жиі тексермейді. Алайда тексеру қорытындысы туралы жаңалық әр уақытта төбеңе жәй түскендей әсер қалдырады. Мәселен, ҚР Дене шынықтыру және спорт жөніндегі агенттігінің қызметін тексерудің қорытындысы бойынша, Есеп комитеті анықтаған бюджеттік және басқа заңдылық талаптарын бұзудың жалпы сомасы 18,8 млрд теңгені құрады. Атап айтарлығы, бұл үшін тек 18 адам әкімшілік жауапкершілікке тартылып, қылмыстық жауапкершілік туралы әңгіме қозғалған да жоқ. Қарапайым есептеулер әр құқық бұзушылыққа 1 млрд теңгеден келетінін көрсетеді.

Азия ойындарының қаржылық астары

7-ші қысқы Азия ойындарын ұйымдастыру комитеті жұмысының қорытындыларын тексеру әлдеқайда қызығырақ болған еді. Ол ойындар Қазақстанға қысқы Турин олимпиадасын өткізген шығынға – 1,65 млрд долларға пара пар болды.

Есеп комитеті түрлі қызық ақпараттардың бетін ашты. Мәселен, үш спорт құрылымының – «Сарыарқа» велотрегі, «Алау» коньки Спорт сарайы және халықаралық шаңғы трамплиндері кешені – алғашқы құнмен салыстырғанда, 40 млрд (ҚЫРЫҚ МИЛЛИАРД!) теңгеге қымбаттаған.

Туризм және спорт министрлігіндегілер (ол кезде спорт ведомствосы солай аталатын) мұндай шығынды «құрылыстың ағымдағы нарықтық бағалармен қайта есептелінуімен», сондай-ақ төбе жабындысының өзгеруімен, қосымша арнайы заманауи құралдармен, ақпараттық қамтамасыз ету құралдарымен, сонымен қатар билеттік-өткізу және басқа құралдармен жарақтандырылуымен түсіндіреді.

Алайда Есеп комитетінің назарына «Табаған» көңіл-көтеру кешені де ілінген. Сөйтсек, онда «71,1 млн теңге сомасындағы көрермендер отыратын орындарды орнату мен төрешілерін үйінің құрылысын жүргізуді құрылыс жүргізуге мемлекеттік лицензиясы жоқ, қосалқы мердігер болған «Ерлан» ЖШС-і жүзеге асырған. Ол аз болғандай, оның №600700158285 СТТН бойынша салық органдарында басқа заңды тұлға тіркелген».

Мұның сыртында, Есеп комитетінің бюллетенінен басқа да таң қалаларлық ақпараттар белгілі болды. Мәселен, ауыр атлетика федерациясы штангистерге арналған құрал-жабдықтарды шетелден қысқы спорттық ойындар түріне арналған жеңілдіктер бойынша сатып алған және жеткізген.

Есеп комитеті ұсынысының нақты қорытындысы жалғыз «Сарыарқа» велотрегін салған мердігерден сот тәртібімен 164,4 млн теңгені өндіріп алу ғана болды. Бюллетень жарияланған кейін бір жарым жыл өткенде, Спорт жөніндегі агенттік осы ұсынысқа Астана қаласы соттарының бірінде қол жеткізді.

Алаумен ойнағандар

Азиада ойындарын өткізу Азиада алауын жеткізуден басталған-ды. Бұл жерде де Есеп комитеті іс жүргізу бойынша назар аударуға тұрарлық мәліметтер тауыпты.

«2010 жылғы 29-сәуірдегі «VII-Азиялық қысқы ойындарды өткізу және олимпиалық алау эстафетасы жөніндегі қалалалық дирекциясы» Мемлекеттік қазыналық коммуналдық кәсіпорны мен и «STSC Management Services Pte. Ltd.» (Сингапур) компаниясы арасындағы келісімге сәйкес соңғы тарап жалпы сомасы 35,0 млн АҚШ доллары немесе 5 123, 9 млн теңге көлемінде қызмет көрсеткен.

Осы келісімнің талаптарын бұза отырып, «STSC Management Services Pte. Ltd.» (Сингапур) компаниясының келісімде көрсетілмеген 2,4 млн АҚШ доллары сомасындағы шығындары төленген. Атап айтқанда, Кәсіпорын Компаниядан экспорттаушы ретінде 0,3 млн АҚШ доллары немесе 39,9 млн теңге сомасындағы тарату материалдарының инвойсын қабылдап, олар Кәсіпорынның шығындары ретінде 2011 жылғы 3-ақпандағы «Материалдық құндылықтарды есептен шығару туралы» бұйрығына сәйкес есептен шығарылған. Алайда Кәсіпорын мен Компания арасындағы келісімде мұндай тауарларды сатып алу қарастырылмаған. Сондай-ақ осындай жолмен 598,0 мың АҚШ доллары сомасындағы телевизиялық белгіні өндіруге арналған шығындар және т.б. төленген».

Астанадағы әрекеттер

Өткен жылы Есеп комитеті Астана қаласының дене шынықтыру және спорт басқармасын тексерді. Бұл тексерудің нәтижелері де оқырманның қызығушылығын тудырды. Сонымен:

«Спорт саласындағы көптеген бағынышты ұйымдардың спорт айналысуға қажетті өздерінің ғимараттары жоқ, сондықтан өз қызметін жалға алынатын ғимараттарда жүзеге асырады. Сондай-ақ олар офис пен қоймаға қажетті ғимараттарды да жалға алады. Спорттық, офистік және қойма ғимараттарын жалдауға 2011-2012 жылдары мен 2013 жылғы 9 айда 498, 5 млн. теңге көлеміндегі бюджеттік қаржы жұмсалған. Спорт алаңдарын тапшылығы 24 915 шаршы метрді құрайды (43%). Спорттық құрылымдардың қолжетімділігі мемлекеттік сатып алуларды балалар мен жасөспірімдер спорт метептерінде, спорттық клубтарда, ал 27-сін спорт нысандарының дене шынықтыру-сауықтыру қызметін көрсету есебінен қамтамасыз етілуде. Атап айтарлығы, мемлекеттік сатып алулар келісімдерінде бюджеттік қаржыны пайдаланудың нәтижесі ретінде сандық және сапалық көрсеткіштер көрсетілмеген».

Сондай-ақ «спорттық ұйымдар мен құрал-жабдықтардың жетіспеушілігі спорттық ұйымдар контингентінің ұлғаюы және қолда бар инвентарьдың тез тозуы есебінен туындап отыр. Осы күнге дейін медициналық тексеруден өтетін, дәрігерлік бақылау жасайтын, емдеулік дене шынықтыруға және спортпен айналысатындарды медеттеуге арналған дәрігерлік-дене шынықтырушылық диспансер жоқ. Осындай диспансердің қызметін №5 қалалық емхана атқарған».

Сонымен қатар Есеп комитетіндегілер «Басқармадағылардың бағынышты кәсіпорын басшыларының, олардың орынбасарлары мен бас бухгалтерлердің біліктілік талаптары мен лауазымдық нұсқаулықтарының дайындалмағанына, арнайы білімі немесе спорттық атағы жоқ 17 бапкерге біліктілік санаты берілгені». таңданыс білдірді. Бұдан тыс, «бағынышты ұйымдарда тамақтануға бөлінген тауар-материалдық құндылықтар негізсіз есептен шығарылып отырған».

Тексеру қорытындысы бойынша әкімшілік құқық бұзушылық туралы 3 лауазымдық тұлғаларға хаттамалар толтырылып, олар сот шешімімен әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Жалпы, тексеру қорытындысы бойынша, басқарма мен оған бағынышты ұйымдарда жалпы сомасы 160,0 млн. теңгенің құқық бұзушылықтары анықталған, бірақ олардың тек 16, 4 млн. теңгесі өндіруге жатады.

Не деген шыдамдылық

Есеп комитетінің мәліметтері қазақстандық спортта не болып жатқандығының көрнекі мысалы. Бірақ басқасы одан да қызығырақ. Осындай бірегей, сенсациялық мәліметтер негізінде БІРДЕ БІР қылмыстық іс қозғалған жоқ. Орын алған олқылықтарға жауапты шенеуніктер, ары кеткенде сөгіс алумен, әйтпесе, ауызша ескертулер алумен құтылды.

Сондықтан келесіні батыл мәлімдеуге болады:Есеп комитетінің қазақстандық спорттағы ахуал туралы бюллетендері мен жылдық есептері фантастикалық әдебиет санатына жатады. Әрине, оларды оқыған қызық, бірақ күнделіктегі өмірге бұл цифрлар мен фактілер ешқандай әсер етпейді.